Een unieke oude kaart van de Mesopotamische wereld. Babylonisch, ongeveer 700-500 voor Christus. Afbeelding The British Museum.

Vroege kaart

Met het maken van kaarten was een belangrijke stap voorwaarts in de intellectuele ontwikkeling van kennis voor de mensheid. De informatie en kaarten werden gebruikt als gereedschap en konden van generatie op generatie worden doorgegeven. Vroege kaarten zijn niet geografisch correct, maar kaarten om de ruimtelijke kennis van een ruimte voor de waarnemer vast te leggen als een cognitieve kaart. Deze kaarten bevatten de kenmerken van die bepaalde ruimte en die door de mens konden worden onthouden, zoals paden, oriëntatiepunten, knooppunten, bergen, zee en gebieden.

Een van de oudste kaarten van de Mesopotamische wereld dateert van ongeveer 500-700 v. Chr. Het is een uniek oud gebeeldhouwd tablet dat een spijkerschrift inscriptie bevat (vroege schriftuitdrukking) en Babylon is in het midden getekend. Ook worden andere plaatsen genoemd, zoals Assyrië en Elam. Rondom het centrum is een cirkelvormige waterweg die wordt beschreven als "Zout-zee" en de buitenste rand van de zee is omgeven met een achttal regio's. De regio's bevatten gemarkeerde tekens of zijn gelabeld met namen als 'Regio' of 'Eiland', interessant is dat de afstanden tussen de regio's zijn aangegeven.

In de loop van de tijd werden kaarten steeds nauwkeuriger en werden ze een universeel instrument voor communicatie. Ongeacht taal of cultuur zijn kaarten meestal gemakkelijk te begrijpen door de meeste mensen. Door het gebruik van wetenschappelijke instrumenten, zoals een kompasroos, zouden kaarten als navigatie-instrument verbeteren. De kompasroos werd uitgevonden rond dezelfde tijd als de Polynesische ontdekkingsreizigers op hun reizen gingen. Maar het verscheen niet eerder dan de 11e eeuw op kaarten en plattegronden voor een gevoel van oriëntatie en richting.

De kennis van inschatten

De Babylonische kaart geeft een duidelijk beeld van waar de bestemmingen zich bevinden. Hoewel de tekst van de tablet onleesbaar is, kunnen we de richting van de bestemmingen duidelijk onderscheiden. Als men de Eufraat zou volgen in de richting van de bergen, kunnen andere bestemmingen gelokaliseerd worden. Net als bij de stelling van Pythagoras geldt dat als je twee elementen kent, je het derde element kunt inschatten. In dit geval maakt het identificeren van twee locaties de waarnemer in staat een pad uit te stippelen naar de gewenste locatie.

Oriëntatiepunten

Het gebruik van oriëntatiepunten om te navigeren stamt uit het tablet en wordt ook nu nog gebruikt voor oriëntatie- en navigatiedoeleinden. In de loop van de geschiedenis worden landmarks (herkenningspunten) veelal gebruikt om bestemmingen aan te geven en als verwijzing naar markante gebouwen.

Voorbeeld van het Romeinse Rijk een landmark kaart, een abstracte kaart van Europa met steden, Middenzee, Midden-Oosten en delen van Midden-Europa. De oriëntatiepunten zijn als een 3D oriëntatiepunt boven op de kaart geplaatst. Deze kaart dateert uit de hoogtijdagen van het Romeinse Rijk. Afbeelding Erroma.

The Image of the City (Kevin A. Lynch)

Kevin Lynch publiceerde het boek The Image of the City (1960) en beschreef een manier voor mensen om hun omgeving mentaal in kaart te brengen en te begrijpen op een logische en voorspelbare manier. In zijn boek beschrijft hij een het concept van mental maps, een schetsmatige kaart door een gemiddeld persoon over een omgeving uit het geheugen. Binnen de mentale kaarten ontdekte hij vijf gemeenschappelijke elementen om verblijfplaatsen, bestemmingen en paden aan te geven. Vergelijkbaar met de vroege kaarten.

• Paden, straten, trottoirs, paden, en andere kanalen waarin mensen reizen;
• Randen, waargenomen grenzen zoals muren, gebouwen, en kustlijnen;
• Wijken, die relatief grote delen van de stad vertegenwoordigen die zich onderscheiden door een bepaalde identiteit of karakter;
• Knooppunten, brandpunten, kruispunten, beslissingspunten of toegangspoorten
• Landmarks, gedenkwaardige/identificeerbare objecten of plaatsen die dienen als externe referentiepunten.

People who move through the city engage in way-finding. They need to be able to recognize and organize urban elements into a coherent pattern. ~Kevin Lynch

Hoofdpunten

Een mentale kaart is een van de belangrijkste menselijke elementen om een (on)bekende omgeving te kunnen 'lezen'. Om te oriënteren en te navigeren gebruiken we referenties uit onze omgeving te gebruiken en elementen te interpreteren om het gewenste pad te kiezen.

Een mentale kaart is de menselijke verbeelding van de werkelijkheid, een kaart die voor iedereen anders is. Volgens de mentale kaart kunnen we inschatten waar andere plaatsen zijn en hoe we kunnen gaan. Dit is onze associatie met de omgeving, onze waarneming en waardering van deze omgeving.